GuOrajo. betaAna SayfaYKS KonularıBlogBikifi→Lise Ders Notları→Coğrafya📅 12 Mart 2022♻ 06 Nisan 20229. Sınıf Coğrafya9. Sınıf Doğal SistemlerGüncelKonu ÖzetiAtmosferi oluşturan gazlar yer çekiminin etkisiyle fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre katmanlar meydana getirir. Bu katmanların troposfer kısmında atmosferik olaylar konudaAtmosferin katmanlardan oluştuğunu ve katmanların hangi seviyelerde bulunduğunuAtmosferde oluşan hava durumlarınıHava durumlarıyla iklim arasındaki ilişkiyiöğreneceksiniz.📌9. Sınıf Doğal Sistemler Ünitesi✍ Ders Notlarıİnsan-Doğa ve CoğrafyaDünya’nın Şekli ve HareketleriCoğrafi Koordinat SistemiTürkiye’nin Coğrafi KonumuHarita BilgisiHaritacılığın Tarihsel GelişimiYeryüzü Şekillerinin Haritalara Aktarılma Yöntemleriİklim Bilgisi Atmosfer ve İklimİklimin Ana Elemanı Sıcaklıkİklim Elemanı Basınçİklim Elemanı Rüzgarlar ve Özellikleriİklim Elemanı NemYoğuşma Çeşitleri Ve YağışHava Kütlesi ve CepheBüyük İklim TipleriTürkiye’nin İklimi Üzerinde Etkili Olan FaktörlerTürkiye’nin İklim ElemanlarıTürkiye’de Görülen İklim Tipleri📚 Ek NotlarBuharlaşmayı Etkileyen Faktörler⏳Müfredat Süresi 23 Hafta📂Kategori 9. Sınıf Coğrafya Benzer İçeriklerGüncelCoğrafyaİklimin Ana Elemanı Sıcaklıkİçeriğe GitGüncelCoğrafyaDünya’nın Şekli ve Hareketleriİçeriğe GitGüncelCoğrafyaİnsan-Doğa ve Coğrafyaİçeriğe GitGüncelCoğrafyaCoğrafi Koordinat Sistemiİçeriğe GitGüncelCoğrafyaYeryüzü Şekillerinin Haritalara Aktarılma Yöntemleriİçeriğe GitGüncelCoğrafyaTürkiye’nin Coğrafi Konumuİçeriğe GitGüncel müfredata uyumlu ve ücretsiz lise ders notları, YKS hazırlık notları ve TYT-AYT soru dağılımlarına Bikifi ile ulaş!Lise Ders Notları9. Sınıf Ders Notları10. Sınıf Ders Notları11. Sınıf Ders Notları12. Sınıf Ders NotlarıBiyoloji NotlarıKimya NotlarıFizik NotlarıMatematik NotlarıEdebiyat NotlarıTarih NotlarıCoğrafya Notlarıİngilizce NotlarıEğitim Araçları2022 YKS Sayacı2022 TYT Konuları2022 AYT KonularıHukuk Ders NotlarıÜniversite Taban Puanları2 Yıllık Bölüm Puanları4 Yıllık Bölüm PuanlarıOnline Graph PaperHesaplama AraçlarıBikifi HakkındaBiz Kimiz?BlogYazılıya HazırlıkYKS Bilgi BankasıMüfredat KonularıYabancı Dil ÖğrenimiKullanım PolitikasıYorum PolitikasıKVKK ve Gizlilik PolitikamızCopyright © 2022 Bikifi TÜRKİYE’NİN İKLİMİ VE BİTKİ ÖRTÜSÜ Bu yazımızda Türkiye’nin İklimi konu anlatımını hazırladık. Türkiye’nin İklimi konusu ile ilgili KPSS ve TYT Sınavında her yıl ortalama 1 soru İklimi konu anlatımını çalıştıktan sonra Türkiye’nin İklimi çıkmış sorular ve test sorularını da çözmenizi tavsiye ederiz. Belirli bir yörede uzun süreli hava olaylarının ortalama durumuna iklim denir. İklimin Etkileri İklimin Doğal Özellikleri -Doğal bitki örtüsü -Toprak oluş ve çeşitleri -Hayvan Türleri -Akarsu akımı ve rejimi -Denizlerde tuz oranı -Yer şekilleri dış kuvvetler İklimin Beşeri ve Ekonomik Özellikler -Tarım ve Hayvancılık -Turizm, ulaşım -Konut tipi ve malzemesi – Nüfus dağılışı -Beslenme- giyim alışkanlıkları TÜRKİYE’NİN İKLİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Konum -Etrafındaki denizlerin etkisi -Etrafındaki karaların etkisi -Etrafındaki basınç merkezlerinin etkisi -Yer şekillerinin etkisi Yer Şekillerinin Etkisi Türkiye’nin yer şekilleri dağların uzanış yönleri, yükselti ve eğim yönünden coğrafi bölgelerde farklılıklar gösterir. Yükselti arttıkça sıcaklığın azalmasına bağlı olarak; -Tarım ürünlerinin olgunlaşma süresi artar. -Bir dağ yamacı boyunca bitki kuşakları oluşur. -Karların yerde kalma süresi artar. -Karasallık derecesinde artış görülür. -Dağların yüksek kesimlerinde kalıcı karlar görülür. Uzanış Yönü Karadeniz ve Akdeniz kıyılarında dağlar kıyıya paralel uzanır. Bu nedenle; -Denizellik dar bir alanda etkilidir. -Kıyı ile iç kesimler arasında iklim farkı fazladır. -Yamaç orografik yağışları fazladır. Ege kıyılarında dağlar kıyıya dik uzanır. Bu nedenle; -Denizellik geniş alanda etkilidir. -Kıyılarla iç kesimler arasında iklim farkı azdır. -Yamaç orografik yağışları azdır. Durumu Türkiye’nin Kuzey Yarımkürede bir orta kuşak ülkesi konumunda bulunması dağ kuşaklarında güneye bakan yamaçların, kuzeye bakan yamaçlara göre güneşten daha fazla yararlanılmasına ve buna bağlı olarak daha fazla ısınmasına neden olmaktadır. Mutlak Konumun Etkileri Matematik konumun iklim özellikleri üzerindeki en önemli etkenlerden biridir. Türkiye Kuzey Yarım Küre’de ılıman kuşakta Orta Kuşak’ta yer alır. Güneş ışınlarının dik gelmemesi güneş ışınlarının geliş açısına bağlı olarak kuzeye gidildikçe sıcaklık ortalamaların düşmesi, hava kütlelerinin etkileri, genel rüzgarların etkileri matematik konumuna bağlıdır. Türkiye’de İklim Elemanları Türkiye’de Sıcaklık -Sıcaklık ortalamaları kuzeye gidildikçe azalır. Enlem -Sıcaklık ortalamaları doğuya gidildikçe azalır. Yükselti -Yıllık ve günlük sıcaklık farkları kıyılarda az, iç kesimlerde fazladır. denizellik-nemlilik -Genellikle kıyılar daha sıcaktır. Denizellik-karasallık -Dağların güney yamacı daha sıcaktır. bakı etkisi -Kış mevsiminde en sıcak yerler Akdeniz kıyılarıdır. enlem-denizellik -Yazın en sıcak yerler Güneydoğu Anadolu Bölgesidir. DİKKAT !!! Türkiye’de sıcaklığın dağılışında; -Enlem -Yükselti -Denizellik -Bakı özelliği -Yerşekilleri-dağların uzanışı etkilidir. DİKKAT !!! Sıcaklığın dağılışında temel faktör güneş ışınlarının geliş açısıdır. Güneş ışınlarının geliş açısı enleme, bakı etkisine,mevsime ve günün saatine bağlıdır. Türkiye’de Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı Gerçek Sıcaklık Bir merkezin bulunduğu yükseltideki sıcaklığıdır. İndirgenmiş Sıcaklık Merkez deniz seviyesinde kabul edilir. Ocak Ayı Ortalama Sıcaklıkları -Gerçek sıcaklık değerlerine göre ocak ayında bölgeler arası sıcaklık farkları fazladır. -Bütün kıyı kesimlerinde ortalama sıcaklıklar 0 derecenin üstündedir. -En sıcak yerler Akdeniz kıyılarıdır. Enlem-denizellik -En soğuk yerler Kuzeydoğu Anadoludur. Enlem-karasallık-yükselti-sibirya basıncı Ocak Ayı Ortalama Sıcaklık Değerleri; -Akdeniz kıyılarında 10°C -Ege kıyılarında 8/9 °C -Karadeniz ve Marmara Denizi kıyılarında 5/6 °C -Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 0°C -İç Anadolu Bölgesi’nin çoğu yerinde 0/ -5 °C -Doğu AnadoluBölgesi’nde -10/ -15 °C altındadır. Temmuz Ayı Ortalama Sıcaklıkları -En sıcak yerler Güneydoğu Anadolu Bölgesindedir. Enlem-karasallık-sıcak rüzgarlar -En soğuk yerler Kuzeydoğu Anadolu’dadır. Yükselti -Türkiye’nin en sıcak yerleri ile sıcaklığın en düşük olduğu yerler arasındaki fark 10°C’yi geçer. Temmuz Ayı Ortalama Sıcaklık Değerleri; -Akdeniz ve Ege kıyılarında 25/30 °C -Karadeniz ve Marmara Denizi kıyılarında 18/20 °C -Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 30/35 °C -İç Anadolu Bölgesi’nin çoğu yerinde 20/25 °C -Doğu AnadoluBölgesi’nde 10/15 °C arasındadır. DİKKAT!!! Türkiye’de don olaylarının sıcaklık dağılışına benzer en az don olayı Akdeniz kıyılarında görülür. Türkiye’de Basınç Basınç Atmosferde bulunan gazların yeryüzüne uygulamış olduğu kuvvete denir. -Türkiye’de yıl boyunca farklı basınç sistemleri etkili olmaktadır. Türkiye İklimi Üzerinde Etkili Olan Büyük Basınç Merkezleri -Asor Dinamik Yüksek Basınç Alanı -İzlanda Dinamik Alçak Basınç Alanı -Sibirya Termik Yüksek Basınç Alanı -Basra Termik Alçak Basınç Alanıdır. DİKKAT !!! Dinamik kökenli basınç merkezleri sürekli basınç merkezleridir ve Dünya’nın günlük hareketine bağlı olarak meydana gelir. Termik basınç merkezleri farklı ısınıp soğumaya bağlı olarak meydana gelir ve mevsimlik basınç merkezleridir. Kış Mevsiminde Basınç Sistemlerinin Etkileri -Kış mevsiminde İzlanda alçak basınç merkezi etkili olduğunda Atlas Okyanusu üzerindeki nemli-ılık hava kütlleleri batı rüzgarlarının etkisiyle Akdeniz, Balkanlar ve Karadeniz üzerinden Türkiye’ye gelir yağışlı ve ılık kış koşulları yaşanır. –Sibirya yüksek basınç merkezi etkili olduğunda nemli-ılık hava kütlelerinin Türkiye’ye gelmesini engeller; buna bağlı olarak soğuk ve kurak kış koşulları yaşanır. Yaz Mevsiminde Basınç Sistemlerinin Etkileri -Afrika’nın kuzeybatısında yer alan Asor yüksek basınç merkezi genişleyerek kuzeye ve doğuya kayar ve Türkiye’yi etkisi altına alır. Bu durumda Doğu ve Batı Karadeniz kıyıları ile Kuzeydoğu Anadolu dışında bütün Türkiye’de sıcak ve kurak koşullar yaşanır. Basra alçak merkezi de Asor yüksek basınç merkezi ile birlikte yaz sıcaklığı ve kuraklığını artırır. Türkiye’de Rüzgarlar Rüzgar Yüksek basınçtan alçak basınca doğru esen yatay yönlü hava hareketidir. -Türkiye, Orta Kuşak’ta yer aldığı için sürekli rüzgarlardan batı rüzgarlarının etkisi altındadır. -Türkiye’de kuzeyden esen rüzgarlar sıcaklığı düşürür. Güneyden esen rüzgarlar sıcaklığı yükseltir. enlem etkisi -Lodos ve kıble Akdeniz kıyılarında; -Karayel, Yıldız ve poyraz Karadeniz kıyılarında yamaç yağışlarına neden olur. DİKKAT !!! Yerel rüzgarlar ; Lodos, Kıble ,Kesişleme Samyeli , Karayel ,Yıldız ve Poyrazdır. Türkiye’de Yerel Rüzgarların Sıcaklığa Etkisi Sıcaklığı Yükselten Rüzgarlar -Lodos -Kıble -Kesişleme Samyeli – Fön rüzgarları Sıcaklığı Azaltan Rüzgarlar -Karayel – Yıldız – Poyraz – Etezyen Meltem Rüzgarları -Gece ve gündüz farklı yönlerden esen rüzgarlardır. -Kara ve denizlerin gün içinde farklı ısınma ve soğumalarına bağlı olarak meydana gelen günlük rüzgarlara kara ve deniz meltemleri denir. -Gündüz denizden karaya esen rüzgara deniz meltemi, gece karadan denize esen rüzgara kara meltemi denir. Türkiye’de Meltem Rüzgarları Görülmesinin Nedenleri -Yarımada olmamız. -Yer şekillerinin çeşitli olmayan olmasına bağlıdır. Engebeli olmamız NOT Ege’de deniz meltemine İMBAT denir. Fön Rüzgarları -Alçalan havanın sıcaklığı 100 m’de 1°C artırmasıdır. Fön Rüzgarları Görülen Yerlerde; -Karlar erken erir. -Sıcaklık ani artar. -Bitki örtüsü kurur. -Çığ,sel, taşkın riski artar. -Tarım ürünleri yanar. NOT !!! Anadolu’da fön rüzgarlarına “Bakır Sattıran Rüzgar” denilir. Avrupa’da ise “Türk fönü” ya da “Türk rüzgarı” denir. DİKKAT !!! Rize’de turinçgil yetişmesinde Fön rüzgarları etkilidir. DİKKAT !!! Yaz döneminde Ege Denizi’nde kuzeybatıdan esen Etezyen Rüzgarları serinletici etki yapar. Türkiye’de Nem Nem havadaki su buharıdır. Mutlak Nem -Hava içinde bulunan nemdir. -Sıcaklığa,deniz ve göl gibi buharlaşma kaynaklarına bağlıdır. -Türkiye’de genellikle kıyılarda yüksek, iç kesimlerde düşüktür. DİKKAT !!! Mutlak nemin en yüksek olduğu yer Akdeniz kıyılarıdır. DİKKAT !!! Sıcaklık ile mutlak nem arasında doğru orantı vardır. Sıcaklık arttıkça mutlak nem artar. Maksimum Nem -Belli bir sıcaklıktaki hava kütlesinin en fazla alabileceği nem miktarıdır. -Sıcaklığın yüksek olduğu yerlerde Akdeniz kıyılarında, yaz mevsiminde ise Güneydoğu Anadolu Bölgesinde en yüksektir. DİKKAT !!! Sıcaklık ile maksimum nem arasında doğru orantı vardır. Sıcaklık arttıkça maksimum nem artar. Bağıl Nispi Nem -Mutlak nemin maksimum neme oranına bağıl nem denir. % olarak ifade edilir. -Türkiye’de yaz mevsiminde bağıl nemin en düşük olduğu yer, Güneydoğu Anadolu Bölgesidir. Sıcaklık karasallık -Karadeniz kıyıları bağıl nemin en yüksek olduğu yerlerdir. DİKKAT !!! Bağıl nemin yüksek olduğu yerlerle yağışların fazla olduğu yerler paralellik gösterir. Bağıl nemin yüksek ve yağışların en fazla olduğu yerler Karadeniz kıyılarıdır. DİKKAT !!! Bağıl nem ile mutlak nem arasında doğru orantı, bağıl nemle sıcaklık arasında ters orantı vardır. Mutlak nem arttıkça bağıl nem artar, sıcaklık azaldıkça bağıl nem artar. Türkiye’de Yağış Oluşumlarına Göre Yağış Çeşitleri Cephe Yağışları Frontal -Sıcak ve soğuk hava kütleleri arasında meydana gelen cephe sistemlerine bağlı olarak meydana gelen yağışlardır. -Orta Kuşak’ta bulunmamızın sonucudur. -En çok Akdeniz ikliminin etkili olduğu alanlar ve çevresinde etkilidir. -Genellikle kış aylarında görülür. Yamaç Yağışları Orografik Yağışlar -Hava kütlelerinin yamaçlarda yükselmesi ve soğuması ile meydana gelen yağışlardır. -Karadeniz ve Akdeniz kıyılarındaki dağların denize bakan yamaçlarında görülür. -Yağış miktarı fazladır. DİKKAT!!! Yamaç yağışları en fazla Doğu Karadeniz kıyılarında görülür. Konveksiyonel Yükselim Yağışları -Zeminde ısınan hava hafifler ve yükselir. Yükselen havanın yükseklerde soğuması ile bağıl nem artar ve yağış meydana gelir. -En çok İç Anadolu Bölgesi’nde görülür ve genellikle öğleden sonraları görülen yağış olduğu için “kırkikindi” yağışları adı verilir. -Erzurum-Kars’ta yaz aylarında görülen yağışlar konveksiyoneldir. Yağışın En Fazla Olduğu Yerler -Yıldız Dağları bölümü,, -Doğu ve Batı Karadeniz kıyıları, -Antalya Körfezi çevresi -Nur Amanos Dağları -Menteşe Yöresi ve Toroslar -Güneydoğu Toroslar-Hakkari yöresidir. DİKKAT!!! Türkiye’de yağışların dağılışında en önemli etkenler denize göre konum ve yer şekilleridir. Türkiye’de En Az Yağış Alan Yerler -Tuz Gölü çevresi -Konya-Ereğli ovası -Ergene Havzası -Malatya ovası -Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin güney kısımları -Iğdır Ovası -Van Gölü çevresi Türkiye’de Yağış Rejimleri -Türkiye’de Karadeniz kıyıları hariç kalan yerlerde yağış rejimi düzensizdir. -Akdeniz ikliminden etkilenen alanlarda kışlar bol yağışlı yazlar kurak geçer. -İç Anadolu Bölgesi’nde ilkbahar mevsimi yağışlı -Doğu Anadolu Bölgesi’nde bazı yörelerde ilkbahar, bazı yörelerde kış mevsimi yağışlı, yazlar kuraktır. -Karadeniz kıyılarında yağış rejimi düzenlidir.her mevsim yağışlı, en yağışlı mevsim sonbahardır. -Erzurum-Kars Bölümü yaz mevsimi yağışlı, kış mevsimi ise en az yağışlı mevsimdir. DİKKAT !!! Türkiye’de yağışların en az olduğu bölge İç Anadolu Bölgesi, buharlaşma en fazla olduğu için en kurak bölge Güneydoğu Anadolu Bölgesidir. NOT Türkiye’de yıllık ortalama yağış 640 mm civarındadır. En Yağışlı Mevsimler -Karadeniz Bölgesi- Sonbahar -Akdeniz Bölgesi -Kış -İç Anadolu Bölgesi – İlkbahar -Erzurum-Kars Bölümü – Yaz En Az Yağışlı Mevsimler -Karadeniz Bölgesi- İlkbahar -Akdeniz Bölgesi -Yaz -İç Anadolu Bölgesi – Yaz -Erzurum-Kars Bölümü – Kış Türkiye’de Görülen İklimler Türkiye’nin iklim özellikleri matematik ve özel konum etkilerine bağlı olarak bölgelere göre farklılıklar göstermekte ve buna bağlı olarak üç iklim bölgesine ayrılmaktadır -Akdeniz İklimi -Karadeniz İklimi -Karasal İklim Ilıman ve sert DİKKAT !!! Türkiye’de özel konum etkileri çeşitli iklimlerin görülmesine neden olmuştur. Akdeniz İklimi -Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır. Orta Kuşak sonucu -Yağış rejimi düzensizdir. -Görüldüğü Yerler; Marmara,Akdeniz, Ege, Güneydoğu Anadolu’nun batısı Antep,Urfa,Kilis -Yağışlar 900-1200 mm arasında değişir. -Yaz mevsiminde yüksek basınç alanının etkisiyle yağışlar azalmıştır. -Kış mevsiminde cephesel yağışlar etkilidir. -Akdeniz ikliminin tanıtıcı tarım ürünü zeytindir. -Bölgenin yıllık sıcaklık ortalaması 18-20 derecedir. DİKKAT !!! Ege kıyılarında dağlar kıyıya dik uzandığı için Akdeniz İkliminin etkili olduğu söylenebilir. Karadeniz İklimi -Yazlar serin ve yağışlıdır. -Yaz kuraklığı yoktur. -Yağış rejimi düzenlidir. -Görüldüğü Yerler;Karadeniz Bölgesi, Marmaranın kuzeyi -Türkiye’nin en yağışlı yerleri Karadeniz kıyılarıdır. Rize 2500 mm, Zonguldak 1250 mm, Samsun 719 mm. -En yağışlı mevsim sonbahardır. -Bölgenin yıllık sıcaklık ortalaması 13-15 derecedir. -Karadeniz İkliminin tanıtıcı tarım ürünü Fındıktır. DİKKAT !!! Akdeniz ve Karadeniz iklimleri, sıcaklık farkının az olması, yağışın fazla olması, nemli iklimler olmaları ve kış ılıklığının olması yönlerinden benzerdirler. Ancak Akdeniz ve Karadeniz iklimi birbirinden ayıran en önemli özellik yaz kuraklığıdır. Akdeniz’de yaz kuraklığı belirgindir. Karasal İklim Ilıman Karasal İklim -Bu iklim tipinin en belirgin özelliği yazların sıcak ve kurak, kışların soğuk ve kar yağışlı olmasıdır. -Ilıman Karasal İklim, Doğu Anadolu, İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu ile diğer iç kesimlerde ve Ergene Havzasında etkilidir. Bu bölgelerde yıllık sıcaklık farkları fazladır. -Doğal bitki örtüsü bozkırdır. -Karasal iklimin etkili olduğu yerlerde yıllık yağış miktarı 500 mm civarındadır. Sert Karasal İklim -Bu iklim tipi Türkiye’nin kuzeydoğusunda Erzurum-Kars-Ardahan ve çevresinde etkilidir. -Yazlar serin ve yağışlı kışlar çok uzun ve çok soğuktur. -Sıcaklık farkı en fazla olan iklimdir. -En fazla yağış yaz mevsiminde düşer. -Doğal bitki örtüleri çayırlardır. DİKKAT DİKKAT !!! Türkiye’nin en soğuk ve en karasal yerleri Erzurum-Kars Bölümü’dür. Bu özellikler denize uzaklık ve yükseklik ve enlem etkisine bağlıdır. Mikroklimalar Küçük İklimler -Çevresine göre dar bir alanda iklim özellikleri belirgin bir farklılık gösteren yörelere mikroklima yöresi denir. -Rize’de turunçgil yetişmesi – Fön rüzgarı -Artvin’de zeytin yetişmesi – Kışlar ılık yazlar kurak -Iğdır’da pamuk yetişmesi – Çevreye göre alçak ve kurak -Akdeniz’de muz yetişmesi – Kış ılıklığı -Karadeniz’de çay yetişmesi – Yıl boyu yağış-yıkanmış toprak TÜRKİYE’NİN İKLİMİ VE BİTKİ ÖRTÜSÜ KPSS ÇIKMIŞ SORULAR İÇİN TIKLAYINIZ. Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Anasayfa Kitaplar Çözümlü Sorular Deneme Sınavı Teşekkürler Anasayfa Kitaplar Çözümlü Sorular Deneme Sınavı Teşekkürler Coğrafya Konu Anlatımı Anasayfa Coğrafya Konu Anlatımı TÜRKİYE’NİNCOĞRAFİ KONUMU EKPSS MEBÖZEL Oku TÜRKİYE’NİN İKLİMİVE BİTKİ ÖRTÜSÜ EKPSS MEBÖZEL Oku TÜRKİYE BEŞERİCOĞRAFYASI EKPSS MEBÖZEL Oku TÜRKİYE’NİNYERYÜZÜ ŞEKİLLERİ EKPSS MEBÖZEL Oku TÜRKİYE’NİNEKONOMİK COĞRAFYASI EKPSS MEBÖZEL Oku TÜRKİYE’NİN COĞRAFİ BÖLGELERİ EKPSS MEBÖZEL Oku EKPSS MEBÖZEL KPSS Coğrafya Türkiye’nin İklimi Konu AnlatımıSitemizin bu bölümünde KPSS Coğrafya Türkiye’nin İklimi konusunu anlatacağız. KPSS Coğrafya Eğitim Setini sahip olarak, uzman kadromuz ile hazırlanan KPSS Coğrafya Eğitim Setimde konu anlatımı, bütün konuya ait soru çözümlerini, çıkmış soru çözümleri, çıkabilecek sorularını rahatlıkla İklimi konusu kpss coğrafya dersinin önemli bir konusudur. İklim bir bölgeye ait uzun yıllardır süren atmosfer olaylarının ortalamasıdır. İklimin birçok yeryüzü şekli ve canlı yaşamı üzerinde etkisi vardır. Geçtiğimiz konuda Türkiye’nin çevre Sorunlarını ele almıştık. Sıradaki konumuzda ise Türkiye’nin İklimi konusunu İklimini Etkileyen FaktörlerTürkiye’nin iklim özellikleri tarım, akarsu rejimi, bitki örtüsü çeşidi, deniz turizmi gibi sonuçlar üzerinde etkilidir. Bir yerin ikliminde enlem, yükselti, dağların kıyıya uzanış yönü, eğim, bakı, denize göre konum, karasallık ve basınç merkezleri Matematik Konumun Etkisi• Güneş ışınları hiçbir zaman dik açı ile gelmez.• Ilıman kuşakta yer alır.• Dört mevsim yaşanır.• Batı rüzgarlarının etkisi altındadır.• Kuzey yönlü hava akımı sıcaklığı düşürürken güney yönlüler arttırır.• Dağların güney yamaçları kuzeye göre daha fazla güneş görür.• Cephesl yağışlar sıklıkla Konumun EtkisiTürkiye iklimini etkileyen en önemli faktördür. Bu etkilerini şu şekilde başlıklara Denizlerin EtkisiYarımada konumunda olan ülkemizin çevresinde bulunan denizlerin iklim koşulları üzerinde büyük etkileri vardır. Kara ve denizdeki ısınma farklılıkları denizel ve karasal iklimin oluşmasına neden olmuştur. Denize kıyısı olan yerlerde nemin de etkisi ile sıcaklık farkları fazla olmaz. Fakat karasal ortamda nemlilik azdır. Artan yükseklikle sıcaklık farklılıkları da Erzurum sıcaklık değerlerine bakıldığında Erzurum Rize’den daha soğuk olduğu görülmektedir. Bu sonuç enleme ters düşmektedir. Çünkü ekvatora daha yakın olan Erzurum daha düşük sıcaklık değerlerine sahiptir. Denize göre konum bu durumun başlıca nedenidir. Ayrıca Erzurum’daki yükseltinin fazlalığı da sıcaklığı sıcaklık farkı düşük ve yağışın miktarı kıyılarda iç kesimlere göre daha kesimlerdeki sıcaklık ortalamaları kıyılardan Şekillerinin EtkisiKısa mesafede yaşanan iklim değişikliklerinin en önemli YükseltiYükseklik arttıkça sıcaklıkta azalır. Doğu Anadolu Bölgesi en güzel Dağların uzanışıÜlkemizde dağlar genel olarak doğu- batı yönünde uzanır. Dağların denize paralel olması denizel iklimin alanını sınırlandırmış, denize dik olarak uzanması ise denizel iklimin iç kesimlere ulaşmasını sağlamıştır. Kuzey Anadolu Dağları ve Toroslar denize paralel uzanırken kıyı ile iç kesimlerin arasında sıcaklık ve yağış farkının oluşmasına neden BakıÜlkemizde bakı yönü matematik konumdan dolayı güneydir. Güneşe dönük olma durumu için bu kavram kullanılır. Bakı etkisinin görüldüğü yamaçlarda sıcaklık ortalaması yüksek, güneşlenme süresi uzun, orman ve tarım üst sınırı Kara Kütlelerinin EtkisiÜlkemiz Kuzey ve doğuda Asya kıtası, Kuzeybatıda Avrupa kıtası, Güneydoğuda Arabistan yarımadası kara kütleleri tarafından çevrelenmiştir. Ülkemizi çevreleyen bu karalar üzerinde oluşan hava kütleleri ülkemizin iklimi üzerinde Balkanlardan gelen soğuk hava kütleleri kış aylarında sıcaklıkların düşmesine neden Etrafındaki Basınç Merkezlerinin EtkisiÜlkemiz etki alanı ve yönü değişen farklı basınç merkezlerinin etkisi altındadır. Kış mevsiminde İzlanda alçak ve Sibirya yüksek basıncı, yaz mevsiminde ise Basra alçak ve Asor yüksek basıncı etkisi altındadır. Türkiye'de İklim Elemanları TÜRKİYE’NİN İKLİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER A Türkiye’nin Matematik Konumunun İklim Üzerindeki Etkileri *Orta kuşakta bulunduğu için dört mevsim belirgin yaşanır. *Akdeniz iklim kuşağında yer alır. 30° - 40° enlem aralığı *Batı rüzgârları etkisi altında olduğu için özellikler kış döneminde cephe yağışları görülür. *Yaz döneminde 30° DYB alanı nedeniyle kuraklık yaşanır. *Güneyinden kuzeyine doğru enleme bağlı ortalama sıcaklıklar düşer. *Dağların güneşe dönük güney yamaçları daha sıcaktır. *Kuzeyden soğuk, güneyden sıcak rüzgârlar etkisindedir. B Türkiye’nin Özel Konumunun İklim Üzerindeki Etkileri *Üç tarafındaki denizler ılımanlaştırıcı etki yapar. *Aynı anda farklı mevsim özellikleri yaşanır. *İklim çeşitliliği fazla olduğu için bitki örtüsü, toprak türü ve tarım ürünü çeşitliliği de fazladır. *Batıdan doğuya doğru ortalama sıcaklıklar düşer. *Dağlar Karadeniz ve Akdeniz’de kıyıya paralel uzandığı için hem karasal iklim alanı genişler, hem de kıyılarla iç kesimler arası iklim farklılığı artar. *İç Anadolu ve Güney Doğu Anadolu’da yüzey şekilleri sade olduğu için iklim farlılığı daha azdır. *Ortalama yükseltinin fazla olması da karasal iklim alanını genişletmiştir. *Kışın Asya Sibirya YB ve Avrupa İzlanda AB üzerinden gelen soğuk hava kütleleri sıcaklığı düşürür. *Yazın Afrika Asor YB ve Arabistan Basra AB üzerinden gelen sıcak ve kuru hava kütleleri sıcaklığı artırır ve kuraklığa neden olur. *Kıyıdan iç kesimlere doğru nemlilik ve yağış azaldığı için sıcaklık farkları artar. *Kışın kıyılar iç kesimlerden, yazın iç kesimler kıyılardan genel olarak daha sıcaktır. Denizellik-karasallık TÜRKİYE’DE İKLİM ELEMANLARI A Türkiye’de Sıcaklık ve Dağılışı Türkiye’de sıcaklık dağılışı üzerinde enlem, karasallık denizellik, yükselti ve bakı gibi faktörler etkilidir. Enlem Güneyden kuzeye sıcaklık düşer. Yükselti Batıdan doğuya sıcaklık düşer. Karasallık Yazın iç kesimler aşırı ısınır, kışın aşırı soğur. Denizellik Yazın kıyılar daha serin, kışın daha ılıktır. Bakı Dağların güney yamaçları daha sıcaktır. NOT Karadeniz kıyı kesiminde kış döneminde dağların denize dönük kuzey yamaçları nemlilik nedeniyle güney yamaçlarından daha sıcaktır. Yani burada bakı etkisi kış döneminde kuzey yamaçlardadır. Gerçek Sıcaklık Bir yerin bulunduğu yükseklikte ölçülen sıcaklığıdır. İndirgenmiş Sıcaklık Bir yerin gerçek sıcaklığının dikey yönlü sıcaklık değişim kuralına göre deniz seviyesine indirgenmesiyle indirilmesiyle hesaplanan sıcaklığıdır. Yükseltiye bağlı dikey yönlü sıcaklık değişimi şu şekildedir Deniz seviyesinden yükseldikçe her 200 metrede sıcaklık 1° düşer. Deniz seviyesine doğru alçaldıkça da her 200 metrede 1° artar. Türkiye Yıllık Ortalama İndirgenmiş Sıcaklık Haritası *En yüksek sıcaklıklar enlem ve karasallık nedeniyle Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde görülür. *En düşük sıcaklıklar enlem ve karasallık nedeniyle Doğu Anadolu Bölgesi’nde görülür. *Ortalama sıcaklıklar enleme uygun olarak güneyden kuzeye doğru düşer. Türkiye Temmuz Ayı İndirgenmiş Sıcaklık Haritası *En yüksek sıcaklıklar karasallık ve enlem nedeniyle Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde görülür. *En düşük sıcaklıklar enlem ve karasallık nedeniyle Batı Karadeniz kıyılarında görülür. *Sıcaklıklar güneyden kuzeye doğru enleme uygun olarak düşer. Türkiye Ocak Ayı İndirgenmiş Sıcaklık Haritası *En yüksek sıcaklıklar enlem ve denizellik etkisi nedeniyle Akdeniz kıyılarında görülür. *Karasallık nedeniyle iç kesimlerde sıcaklıklar daha düşüktür. *En düşük sıcaklıklar enlem ve karasallık nedeniyle Kuzey Doğu Anadolu’da görülmektedir. *Karasallık daha belirgindir. Sıcaklık farkı fazla Türkiye Yıllık Sıcaklık Farkı Haritası *Yıllık sıcaklık farkları kıyıdan iç kesimlere doğru artar. denizellik – karasallık *En yüksek sıcaklık farkları Doğu Anadolu’da görülür. *En düşük sıcaklık farkları nemliliğin en yüksek olduğu Doğu Karadeniz kıyılarında görülür. *Kıyılarda nemlilik nedeniyle sıcaklık farkı düşüktür. NOT Türkiye’de kıyılar ile iç kesimler arası sıcaklık farkı yaz dönemine göre kış döneminde daha belirgindir. Çünkü kışın aşırı soğuma nedeniyle karasallık daha da şiddetlidir. B Türkiye’yi Etkileyen Basınç Merkezleri Atmosferi oluşturan gazların yerçekimi etkisiyle yeryüzüne uyguladığı ağırlık etkisine atmosfer basıncı denir. 45° enlemlerinde 0 metrede oluşan basınç normal hava basıncı olarak kabul edilir ve bu değer 1013 mb milibar dır. Yükselici hava hareketinin olduğu alanlarda yüzeye uygulanan ağırlık azalacağı için basınç düşer ve alçak basınç alanı oluşur. Alçalıcı hava hareketinin görüldüğü alanlarda yüzeye uygulanan ağırlık artar ve yüksek basınç alanı oluşur. 60° İZLANDA DAB Dinamik Yıl boyunca etkilidir. Kışın daha etkilidir. Kışların ılık ve yağışlı geçmesine neden olur. Soğuk hava kütleleriyle birleşirse kar yağışı getirir. Yıl boyunca etkili basınç 90° SİBİRYA TYB Sibirya karasının kışın aşırı soğumasıyla oluşur. Sadece kışın etkilidir. Özellikle Doğu Anadolu’da etkilidir. Kuru ve soğuk hava getirir. Etkili olduğunda kışlar çok soğuk geçer. Mevsimlik etkileyen basınç 30° ASOR DYB Dinamik Yıl boyunca etkilidir. Yazın daha da etkilidir. Sıcak ve kuru hava getirir. Etkili olduğunda yazlar sıcak ve kurak geçer. Yıl boyunca etkili basınç BASRA TAB Termik Sadece yazın etkilidir. Arap Yarım Adası’ndan sıcak ve kuru hava getirir. Özellikle Güneydoğu Anadolu’da yazın sıcaklığı ve kuraklığı artırır. Mevsimlik etkileyen basınç C Türkiye’yi Etkileyen Rüzgârlar Karayel Kuzeybatıdan esen soğuk ve kuru bir rüzgârdır. Özellikle Marmara ve Batı Karadeniz’de etkilidir. Kışın buralarda kar yağışına da neden olabilir. Yıldız Kuzeyden Karadeniz kıyılarına doğru esen soğuk ve nemli bir rüzgârdır. Kışın sıcaklıkları düşürür, yazın serinletici etki yapar. Poyraz Kuzeydoğudan esen soğuk ve kuru bir rüzgârdır. Etkili olduğunda sıcaklıkları düşürür. Kışın kar yağışına neden olur. Lodos Güneybatıdan esen sıcak ve nemli bir rüzgârdır. Daha çok Güney Marmara, Ege ve Batı Akdeniz kıyılarında yağışlara neden olur. Kışın sıcaklığı artırır. Kıble Güneyden sıcak ve nemli esen bir rüzgârdır. Akdeniz kıyılarında yamaç yağışlarına neden olabilir. İç kesimlerde güneyden sıcak ve kuru olarak eser. Samyeli Güneydoğudan sıcak ve kuru olarak esen bir rüzgârdır. Özellikle Güneydoğu Anadolu’da sıcaklığı ve kuraklığı artırır. Föhn Rüzgârı Dağ yamaçlarından aşağı doğru eserken sürtünme etkisiyle fazla ısınan, sıcaklığı artıran kuru rüzgârlardır. Föhn rüzgârı kışın Doğu Karadeniz ve Batı Akdeniz kıyılarında yazın İç Anadolu’da Konya Ovası etkilidir. Föhn rüzgârları etkili olduğu alanlarda sıcaklığı artırır. Bazı tarım ürünlerinin erken olgunlaşmasına, bazı tarım ürünlerinin de kurumasına neden olabilir. NOT Föhn rüzgârları etkisiyle kış sıcaklığı yükselen Doğu Karadeniz kıyılarında turunçgil ve kivi, Çoruh Havzası’nda zeytin yetişebilmektedir. Etezyen Ege denizinde Eylülden Marta kadar kuzeyden esen soğuk rüzgârlardır. Meltemler Günlük sıcaklık farklarıyla oluşan rüzgârlardır. Kara, deniz, dağ ve vadi meltemleri olmak üzere dört tür meltem rüzgârı vardır. 1. Kara Meltemi Gece soğuk karadan YB, ılık denize AB doğru eser. 2. Deniz Meltemi Gündüz serin denizden YB, sıcak karaya AB doğru eser. 3. Dağ Meltemi Gece soğuk dağ yamacından YB ılık vadiye doğru eser. 4. Vadi Meltemi Gündüz serin vadiden YB, sıcak dağ yamacına doğru eser. NOT Meltem rüzgârları yazın kıyılarda Akdeniz-Ege, kışın iç bölgelerde etkilidir. Ege Bölgesinde yazın etkili olan deniz meltemine “imbat” adı verilir. D Türkiye’de Nemlilik Atmosferde bulunan su buharına nem denir. Atmosferdeki nemin kaynağı yüzey sularıdır. Okyanus, deniz, göl, akarsu Havadaki nemin üç farklı ifadesi vardır a Mutlak Gerçek Nem 1 m³ hava kütlesi içinde bulunan nem miktarıdır. Buharlaşma miktarı arttıkça mutlak nem miktarı artar. Kıyılarımız mutlak nem miktarı iç kesimlere göre daha fazladır. b Maksimum en fazla Nem Belli bir sıcaklıktaki hava kütlesinin hacmi oranında alabileceği en fazla nem miktarına denir. Sıcaklık arttıkça hava kütlesinin hacmi genişleyeceği için maksimum nem miktarı artar. Sıcaklık düştükçe hava hacmi daralacağından maksimum nem düşer. Türkiye’de yıllık ortalama en yüksek maksimum nem miktarı Güneydoğu Anadolu’da fazladır. sıcaklık c Bağıl Nispi Nem Bir hava kütlesi içindeki nem miktarının mutlak nemin hava kütlesinin taşıyabileceği en yüksek nem miktarına maksimum neme oranına denir. Bağıl nem oran ifadesi olduğu için % olarak belirtilir. Bir hava kütlesinin bağıl nem oranı iki şekilde değişebilir; 1. Sıcaklığı sabit mutlak nemi fazla olan hava kütlesinde bağıl nem daha fazladır. 2. Mutlak nem oranları eşit olan hava kütlelerinden sıcaklığı düşük olanın bağıl nem oranı daha fazladır. Sıcaklık düştükçe bağıl nem artar. Bağıl nem mutlak nemle doğru, sıcaklıkla ters orantılıdır. Türkiye’de en fazla bağıl nem oranı Karadeniz kıyı kesiminde görülür. Burada bağıl nemin yüksek olmasının temel sebebi sıcaklığın düşük olması değil, mutlak nemin fazla olmasıdır. Bir hava kütlesinin yağış oluşturabilmesi için bağıl nem oranının %100’ü geçmesi gerekir. Bağıl nem oranı %100 olan hava kütlesi neme doymuş demektir. E Türkiye’de Görülen Yağış Tipleri 1. Orografik Yamaç Yağışlar Denizden gelen nemli hava kütlelerinin kıyıya paralel uzanan dağ yamaçları boyunca yükselip soğuması sonucu oluşan yağış tipidir. Türkiye’de en fazla orografik yağışlar Karadeniz ve Akdeniz kıyı kesiminde görülür. Bu içerik sitesinden alınmıştır. 2. Konveksiyonel Yükselim Yağışları Isınarak yükselen hava kütlesinin soğuması sonucu yine aynı bölgeye yağış bırakması şeklinde oluşan yağış türüdür. Bu yağış türü ülkemizde daha çok iç kesimlerde görülür. İç Anadolu’da ilkbaharda, Erzurum – Kars Bölümü’nde yaz döneminde görülür. 3. Cephe Depresyon – Frontal Yağışlar Sıcak hava ile soğuk havanın karşılaşma alanında cephe hafif olan sıcak havanın soğuk havanın üzerine doğru yükselmesi ve soğuması sonucu oluşan yağış türüdür. Bu yağış türleri içinde, Türkiye’de en fazla görülen yağış tipi cephe yağışlarıdır. En fazla Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerinde görülür. F Türkiye’de Yağış Dağılışı Fazla Yağış Alan Yerler Doğu ve Batı Karadeniz kıyıları, Hakkâri Bölümü, Menteşe Yöresi, Batı Toroslar, Yıldız Dağları. Az Yağış Alan Yereler Tuz Gölü çevresi, Konya Ovası, Malatya – Iğdır Ovaları, Çoruh – Kelkit Vadisi, Ergene Havzası, Güneydoğu Anadolu’nun güneyi NOT Türkiye’de dağların kıyıya genel olarak paralel uzanması, iç kesimlerin deniz etkisinde kapanmasına ve yağış miktarının düşmesine neden olmuştur. Orçun BEKTAŞ Türkiye'de İklim Elemanları ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım eğitim öğretim kaynakları Sıcaklık İndirgenmiş Türkiye'yi Etkileyen Rüzgârlar Basınç Merkezleri Türkiye'de Nemlilik Yağış Tipleri Yağış Dağılışı Fiziki ve Beşeri Coğrafya Orçun BEKTAŞ

türkiye nin iklimi konu anlatımı